Көрнекті ғалым Тұрсынбек Кәкішевтің туғанына - 90 жыл

Тұрсынбек Кәкішұлы Кәкішев Ақмола облысы Бұланды ауданында Алтынды ауылында дүниеге келген. (15. 08 1927ж. – 8. 09. 2015ж.)
Т.Кәкішұлы 1945 жылы Қазақстан С.М.Киров атындағы мемлекеттік университетінің тарих-филология факультетінің журналистика бөліміне түсіп, оны бітірген соң жолдамамен қазіргі «Мектеп» баспасының жоғары оқу орындар оқулықтары редакциясының аға редакторы болып қызметке орналасады.
Ғылым жолына біржола бет бұрған талантты жас 1958 жылы Қазақ ССР Ғылым академиясының Тіл және әдебиет институтының аспирантурасына түседі де, оны мерзімінен бұрын бітіріп, 1960 жылы «Қазақ әдебиетінің қалыптасу дәуіріндегі идеялық-творчестволық мәселелер (1917-1929жж.)» деген тақырыпта кандидаттық диссертациясын қорғайды.
1957 жылдан бастап «Сәкентануға» түгелдей бет бұрып, кеңес әдебиеті классигінің алты томдығын шығаруға белсене қатысып, қазіргі кезде «Қазығұрт» баспасынан С.Сейфуллиннің 12 томдығын шығаруда.
Т.Кәкішұлы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің қазақ әдебиеті кафедрасы шығарған «Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» атты 2томдық басылымның жалпы редакциясын басқарды.
Ғалы мның Сәкен Сейфуллин туралы ұзақ жылғы ізденістерінің жемісі ақиық ақын туралы тұңғыш кітабы «Сәкен Сейфуллин» деген атпен жарық көрді. «Сәкентану» бұдан соң қанатын кеңге жайды.
1968жылдан бері Т.Кәкішұлы өзі түлеп ұшқан, қасиетті қара шаңырақ Қазақ ұлттық университетінде аға оқытушы, доцент,профессор болып қызмет атқарып келеді. Ұстаз «Қазақ әдебиеті сынының тарихы» жалпы курсынан, «Сәкеннің жаңашылдығы» және «XX ғасырдағы қазақ әдебиетіндегі көркемдік ізденістер» атты арнаулы курстардан да дәріс оқиды.
Кезінде «Қазақ әдебиетінің тарихы мен сыны» кафедрасының меңгерушісі, филология факультетінің сырттай және күндізгі бөлімдерінің деканы қазметтерін атқарған ұстаз-ғалымның қажырлы еңбегі 1979 жылы «Қазақ ССР-іне еңбек сіңірген ғылым қайраткері» атағы берілумен атап өтілсе, 1998 жылы «Парасат» орденімен, 2005 жылы «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» деген құрметті атақтармен марапатталды.

Библиографиялық тізім.
Профессор Т.Кәкішұлының кітаптары.

1. Дәуір суреттері.-Алматы: Жазушы, 1967.-172 б.

2. Сәкен Сейфуллин.-Алматы: Жазушы, 1967.-34 б.

3. Сәкен Сейфуллин.-М.:Мол. Гвардия, 1972-224 с.

4. Жол үстінде 80 күн.- Алматы: Жазушы, 1983.-264 б.

5. Оқаша отау.-Алматы: Жазушы, 1982.-224 б.

6. Дәуір дидары.-Алматы: Жазушы, 1985.-304 б.

7. Садақ.-Алматы: Жазушы, 1986.-264 б.

8. Жасампаз өлке.-Алматы: Жалын, 1989.-292 б.

9. Ескірмейді естеліп.- Алматы: Жазушы, 1994.-426 б.

10. Сандалтқан «Садақ» роман-эссе.-Астана: Ролиант, 2002.-446 б.

11. Сәбит Мұқанов.-Алматы: Арда, 2005.-304 б. К.Ахметовамен бірге.

12. Әдебиеттану ғылымның өзекті мәселелері: оқу-әдістемелік құрал.-
Алматы: Қазақ университеті, 2006.-34 б. / Ж.Смағұловпен бірге.

13. Ұштасқан үш өзенмен-Алматы: Жалын, 1978.-80 б.

14. Көптомдық шығармалар жинағы / Тұрсынбек Кәкішев.- Алматы: «Қазығұрт» баспасы», 2010. Т.2. Дала дауылпазы. Ғұмырнама.– 464 б.

15. Көптомдық шығармалар жинағы / Тұрсынбек Кәкішев.- Алматы: «Қазығұрт» баспасы», 2010. Т.3. Сәкен аялаған арулар. Хикаялар.– 464 б.
16. Көптомдық шығармалар жинағы / Тұрсынбек Кәкішев.- Алматы: «Қазығұрт» баспасы», 2013. Т.4. – 384 б.
17. Көптомдық шығармалар жинағы.т.5.- Алматы: Қазығұрт, 2013, 2013ж. – 384 б.
18. Көптомдық шығармалар жинағы.т.6.- Алматы: Қазығұрт, 2013, 2013ж. – 384 б.
19. Қазақ әдебиеті сынынық тарихы.-Алматы: Санат, 1994.-448 б.

20. Қазақ зиялылары.- Алматы: «Қазығұрт» баспасы, 2011.- 416 б.

21. Сәкен және Гүлбаһрам-Алматы: Рауа, 1994.-78 б.

22. Сәкеннің соты.- Алматы: Баспагер, 1994.-96 б.

23. Сайыс.-Алматы: ҚАЗ ақпарат,2001.-286 б.

24 . Мағжан-Сәкен.-Алматы: Қазақ ун-ті,1999.-448

25. Санадағы жаралар.-Алматы: Қазақстан, 1992.-264 б.

26. Кер заманның кереғар ойлары.-Алматы: Атамұра: 1995.-166 б.

Кәкішев туралы әдеби тізім.

1. Әбдиманов О.Ұлтын ұлықтаған ғалым // Жұлдыз.- 2007.-№8.

2. Әбдірахманова Т.Ол осындай жан // Қазақ әдебиеті.-1997.-13 мамыр.

3. Әбілдақызы Қ.Тұрсынбек Кәкішұлы 80 жаста // Айголек.- 2007.-№8.- 8-9 б.

4. Әбілдина Ш.Сәкеннің өлімінің жұмбағы шешіле ме? // Қазақ әдебиеті.-2006.-24 наурыз.

5.Әлім Қ.Мұнды сапар.- Алматы: Ана тілі, 1997.-43 б.

6. Бақтыбаев Т.Ескерусіз қалмаса екен // Арқа ажары.-1997.-6 маусым.
7. Баянғали Әлімжанов. Кен іздеген жиһанкез// Егемен Қазақстан.- 2016.- 7 қыркүйек.- 6 б.

7. Бәдіғұлов Н., Күлекеева. Халық жазушысын қадірледі // Қазақ әдебиеті.- 1998.-3 ақпан.

8. Ғабдуллин Н.Т.Кәкішев 55жаста // Қазақ әдебиеті.-1982.-16 маусым.

9. Ғалым Кәкішевке құрмет. Ұсыныс // Ақмола ақиқаты.-1997.-30 шілде.

10. Ерғалиев Ж.Алысқа лайықты еңбек // Көкшетау.-1986.-9 дек.

11. Жақып Б.Асылдар ұшқан, жасындар қонған түғыр бұл: жинақ.-Алматы, 2003.-302 б.
12. Зар заман ақындары // Қазақ әдебиеті энциклопедиялық анықтамалық.- Алматы, 2005.-214 б.
13. З. Жайнарбек. Қазақ әдебиетінің нар тұлғасы арамыздан өтті// 2015.- 11 қыркүйек.- 2 б.
14. Какен А.Тұрсынбек Кәкішевтің Ақмоладағы мерейтойы // Түркістан.-1998.-14, 20 қаңтар.

15. Құрмет: Т.Кәкішевке // Қазақ әдебиеті.-1987.-11 сент.

16. Негимов С.Әдебиет шежіресі // Егемен Қазақстан.-1998.-20 қантар.

17. Негимов С.Дарынды ғалым // Қазақ әдебиеті.- 1987.-18 сент.

18. Негімов С.Жаны жібек, жүрегі жалын // Егемен Қазақстан.- 2005.-16 қараша.

19. Негимов С.Қайраткер келбеті // Қазақстан мұғалімі.-1987.- 11 сентября.

20. Негимов С.Кәкішев-ғылым докторы // Лениншіл жас.-1971.-19 июнь.


21. Т. Кәкішевтің құрметіне жеке кітапхана ашылды // Қазақстан ZAMAN.- 2016. - 8 қыркүйек. – 2 б.

Какишев Турсынбек Какишевич

90 лет со дня рождения (15.08. 1927г. - 8. 09. 2015 г. )

Писатель, литературавед филолог, заслуженный деятель науки Казахстана, доктор филологических наук, академик Международный академии наук высшей школы и академик Международной общественной академии Ч.Айтматова, лауреат премии имени Сакена Сейфуллина Союза писателей Казахстана.
В 1950 году окончил Казахский государственный уневерситет , факультет журналистики.
С1968 года – преподаватель, доцент, профессор Каз ГУ.
Свою литературную деятельность начал в 1947 году, его перу принадлежат 28 монографий, книг, брошюр, среди которых «Время и литература» (1967), «Путь критики» (1971), художественная
биография в серии «Жизнь замечательных людей» - « Сакен Сейфуллин» (1972), «История казахской литературной критики» (1984) и многие другие.
Им составлены собрания соченений Сакена Сейфуллина, двух томник Сабыра Шарипова , книга избранных произведений Саттара Ерубаева, Жиенгали Тлепбергенова, Елжаса Бекнова и других.
Им создана программа по истории казахской литературной критики, которая стала курсом на гуманитарных факультетах вузов республики.
В Казахском Национальном университете создана научная школа по изучению проблем казахского литературоведения.
Является членом спецсовета Института литературы и искусства им. Ауэзова АН РК, Киргизского национального уневерситета им. Баласугуна.
Награжден орденом РК «Парасат» .


Библиографический список литературы

1. Какишев Т. От истоков к вершине .- Алма- ата: Знание, 1977.- 40 с.

2. Какишев Т.Сакен Сейфуллин.- М.: Мол. Гвардия, 1972. -224 с.

3. Какишев Турсынбек Какишевич: Краткая биография. // Казахстан : Национальная энциклопедия / Гл. ред.Б.Аяган .- Алматы, 2005.- Т.3.- С.97.

4. Какишев Турсынбек : Краткая биография. //Казахстанская политологическая энциклопедия / Гл. ред. Т.Т.Мустафин.- Алматы, 1998.- С. 141.


Құрастырған: З.Куанышева ,
Орталық аудандық кітапхананың библиографы